In de Vrijplaats, FilmForward’s talentontwikkelingstraject, krijgen film- en av-professionals tijd, budget en ruimte om onderzoek te doen naar hun beroepspraktijk. Schrijver en regisseur Mirella Muroni nam deel aan de Vrijplaats 2021: Positionality. Haar onderzoek richtte zich op filmdistributie: wat zijn de mogelijkheden voor de distributie van films met nieuwe, diverse verhalen en bijpassende vertelstructuren? En wat voor alternatieve mogelijkheden van distributie zijn er voor sociale media? We spreken Muroni na de première van haar science fiction speelfilm Forget All You Know (About Aliens) tijdens het Nederlands Film Festival.
In 1995 studeerde schrijver en regisseur Mirella Muroni af aan de Nederlandse Filmacademie in de richting script en regie voor fictie: “Eigenlijk had ik Forget All You Know (About Aliens) destijds ook kunnen maken, na mijn afstuderen. Maar de onzichtbaarheid van vrouwen van kleur in de media maakte dat ik me toch meer ben gaan richten op het vak scenarioschrijven, omdat er zo ontzettend weinig verhalen waren over vrouwen van kleur. Voor mijn gevoel had de filmindustrie daar in die tijd ook geen attentie voor. Nu er toch wat meer ruimte is voor andere verhalen, voelde ik: nú is het tijd voor dit verhaal.” In het magisch-realistische Forget All You Know (About Aliens) volgen we Ella, een meisje dat door de eeuwen heen meerdere gedaantes aanneemt. De film weeft de ervaringen van zwarte vrouwen door de eeuwen heen, via een hedendaagse zoektocht naar identeit en een plek in een witte samenleving. Het verhaal toont hoe geschiedenis de kansen van het heden bepaalt – en hoe verbeelding een daad van verzet kan worden. “Het voelt voor mij als een soort zelfportret die ik moest maken voor ik verder kon gaan met andere dingen.” De film ging in première tijdens het Nederlands Film Festival dit jaar (2025) en won de Forum voor de Regisseurs.
In 2021 gaf Muroni zich op voor de Vrijplaats Positionality, een thema dat precies aansloot op Muroni’s werkveld. Positionaliteit staat voor de manier waarop verschillende factoren in het leven invloed hebben op je positie in de maatschappij. Denk aan het land van je geboorte, of de cultuur waarmee je bent opgegroeid, je huidskleur of seksualiteit. De thema’s van Muroni’s werk zijn vaak antropologisch, ook abstract, om de onzichtbaarheid van vrouwen van kleur in media tegen te gaan. In het jaar dat ze meedeed aan de Vrijplaats werkte ze mee aan twee filmprojecten: één over zwarte geschiedenis vermengd met science fiction elementen, en één fictie-documentaire die ze speciaal voor Instagram wilde maken.
Er was zoveel tijd om echt na te denken over wat ik wil, wat ik doe
De Vrijplaats was voor Muroni een moment van verdieping, niet alleen omdat er ruimte werd gemaakt voor artistiek onderzoek, maar ook omdat dit leidde tot inspiratie en groei. “Er was zoveel tijd om echt na te denken over wat ik wil, wat ik doe, maar ik werd vooral gegrepen door hoe ‘vast’ de Vrijplaats was. Als maker is er nauwelijks tijd om – naast je makerschap – rustig na te kunnen denken over je werkproces en inspiratie. Toen daar plots wel zoveel ruimte voor ontstond, ontstonden er ook hele mooie dingen. Ik zat in een lichting met professionals uit verschillende disciplines, mensen die ik normaliter nooit zou tegenkomen tijdens mijn praktijk. Die abstracter werken dan klassieke filmmakers, of juist helemaal niet in film werken.”
De samenstelling van de groep inspireerde Muroni enorm, maar ook de experts die onderdeel waren van het traject hielpen haar bij het inzichtelijk maken van haar werkpraktijk, zoals Vrijplaats-curator en filmjournalist Dana Linssen: “Dana geeft echt heel veel ruimte aan de maker en weet zó veel over het vak… dat is gewoon fantastisch. En Rogier (Klomp, illustrator en animator) brengt je proces van nadenken heel mooi in beeld. Ik weet nog dat ik wat flarden op tafel bracht en zelf nog geen idee had wat ik precies zou maken. Maar plots lag daar dan een tekening voor mijn neus die Rogier had gemaakt, een tekening die mijn idee ‘echter’ maakte voor me. Rogier heeft het talent om je proces van nadenken heel mooi in beeld te brengen, waardoor je weer helemaal opengaat als maker.”
(Tijdens de Vrijplaats) kreeg ik voor het eerst workshops vanuit een zwart perspectief
Het was tijdens een Vrijplaats sessie dat Muroni werd gebeld door het Nederlands Filmfonds dat Forget All You Know (About Aliens) groen licht kreeg. “Dat moment staat op video, ik wist helemaal niet dat ik werd gefilmd ook, maar ik moest gewoon huilen. Ik ben toch blij dat iemand dat heeft vastgelegd.” En één van haar mede-Vrijplaatsers, Daniel Jacoby, is de editor geworden voor Forget All You Know (About Aliens).
Muroni had zich vooral aangemeld voor de Vrijplaats omdat ze ademruimte nodig had. “Ik was al bezig met mijn onderzoek naar filmdistributie, vanuit mijn eigen werk, dat zo niche is dat ik me afvroeg hoe ik het onder de aandacht kon brengen. Zodat zwarte verhalen ook meer gezien en gehoord worden.” Maar tijdens het traject raakte ze ‘positief’ afgeleid: “Inhoudelijk trok het programma mij zo veel, dat ik niet meer werd verankerd door het onderzoek waar ik oorspronkelijk mee begon. Het voelde ook als verwen-tijd, omdat ik voor het eerst workshops kreeg vanuit zwart perspectief, en het gevoel had dat ik kon bijblijven in mijn eigen vakgebied. Daarom zijn filmresidenties zoals de Vrijplaats zo belangrijk. Het is echt een plek om rustig na te denken, en geïnspireerd te raken, zodat je beter begrijpt hoe en waarom je maakt wat je maakt.” De volgende stap? “Toch weer op zoek gaan naar een filmresidentie. Nu Forget All You Know (About Aliens) draait in de bioscopen (en op Picl), is het tijd voor reflectie – tijd en ruimte, zoals wat ik tijdens de Vrijplaats kreeg, om me te verdiepen in mijn makerschap.”